هومر آبرامیان
گویند مرا چو زاد مادر پستان به دهن گرفتن آموخت
شبها بر گاهواره ی من بیدار نشست و خفتن آموخت
دستم بگرفت و پا به پا برد تا شیوه ی راه رفتن آموخت
یک حرف و دو حرف بر زبانم الفاظ نهاد و گفتن آموخت
لبخند نهاد بر لب من برغنچه ی گل شکفتن آموخت
پس هستی من ز هستی اوست تا هستم و هست دارمش دوست
شد مکتب عمر و زندگی طی مائیم کنون به ثلث آخر
بگذشت زمان و ما ندیدیم یک روز ز روز پیش خوشتر
آنگاه که بود در دبستان روز خوش و روزگار دیگر
می گفت معلمم که بنویس:
گویند مرا چو زاد مادر پستان به دهن گرفتن آموخت
گویند که می نمود هر شب تا وقت سحر نظاره ی من
می خواست که شوکت و بزرگی پیدا شود از ستاره ی من
می کرد به وقت بی قراری با بوسه ی گرم چاره ی من
تا خواب به دیده ام نشیند:
شبها بر گاهواره ی من بیدار نشست و خفتن آموخت
او داشت نهان به سینه خود تنها به جهان دلی که آزرد
خود راحت خویشتن فدا کرد در راحت من بسی جفا برد
یک شب به نوازشم در آغوش تا شهر غریب قِصه ها برد
یک روز به راه زندگانی:
دستم بگرفت و پا به پا برد تا شیوه ی راه رفتن آموخت
در خلوت ِ شام تیره ی من او بود و فروغ آشیانم
می داد ز شیر و شیره جان قوت من و قوتِ روانم
می ریخت سرشک غم ز دیده چون آب بر آتش روانم
تا باز کنم حکایت دل:
یک حرف و دو حرف بر زبانم الفاظ نهاد و گفتن آموخت
در پهنه ی آسمان ِ هستی او بود یگانه کوکب من
لالایی و شور و نغمه هایش بودند حکایتِ شبِ من
آغوش محبتش بنا کرد در عالم عشق مکتب من
با مهر و نوازش و تبسم:
لبخند نهاد بر لب من برغنچه ی گل شکفتن آموخت
این عکس ظریف روی دیوار تصویر شباب و مستی اوست
وان چوب قشنگ گاهواره امروز عصای دستی اوست
از خویش به دیگران رسیدن کاری ز خدا پرستی اوست
شد پیر و مرا نمود بُرنا پس هستی من ز هستی اوست
آهسته باز از بغل پله ها گذشت
در فکر آش و سبزی بیمار خویش بود
اما گرفته دور و برش هاله ای سیاه
او مرده است و باز پرستار حال ما است
هر کُنج خانه صحنه ای از داستان اوست
در ختم خویش هم بسر کار خویش بود
بیچاره مادرم
هر روز می گذشت از این زیر پله ها
آهسته تا بهم نزند خواب نازِ من
امروز هم گذشت
در باز و بسته شد!
با پشت خم از این بغل کوچه می رود
چادر نماز فلفلی انداخته بسر
کفش چروک خورده و جوراب وصله دار
او فکر بچه هاست!!.
هر جا شده هویج هم امروز می خرد
بیچاره پیر زن، همه برف است کوچه ها..
او از میان کلفت و نوکر ز شهر خویش
آمد بجستجوی من و سرنوشت من
آمد چهار طفل دگر هم بزرگ کرد
آمد که پیت نفت گرفته بزیر بال
هر شب درآید از در یک خانه ی فقیر
روشن کند چراغ یکی عشق نیمه جان
او را گذشته ای است سزاوار احترام
تبریز ما ، بدور نمای قدیم شهر
در ( باغ بیشه) خانه ی مردی است با خدا
هر صحن و هر سراچه یکی دادگستری است
اینجا بداد ناله ی مظلوم می رسند
اینجا کفیلِ خرجِ موکل بود وکیل!
مزد و در آمدش همه صرف رفاه خلق
در باز و سفره پهن!
بر سر سفره اش گرسنه ها سیر می شوند
یک زن مدیر گردش این چرخ و دستگاه
او مادر من است.
انصاف می دهم که پدر راد مرد بود
با آنهمه درآمد سر شارش از حلال
روز که مرد، روزی ی یک سال خود نداشت!
اما قطار ها پر از زاد آخرت
وز پی هنوز قافله های دعای خیر
این مادر از چنان پدری یادگار بود
تنها نه مادر من و درماندگان خیل
او یک چراغ روش ایل و قبیله بود
خاموش شد دریغ .
او نمرده است!
نه، او نمرده! می شنوم من سدای او
با بچه ها هنوز سر و کله می زند
ناهید، لال شو،
بیژن، برو کنار
کفگیر بی سدا
دارد برای بیمار ناخوش خود آش می پزد.
او مرد و در کنار پدر زیر خاک رفت
اقوامش آمدند پی سر سلامتی
یک ختم هم گرفته شد و پر بَدَک نبود
بسیار تسلیت که بما عرضه داشتند
لطف شما زیاد!!
اما ندای قلب بگوشم همیشه گفت:
این حرفها برای تو مادر نمی شود!!.
پس این که بود؟
دیشب لحاف رد شده بر روی من کشید
لیوان آب از بغل من کنار زد
در نیمه های شب
یک خواب سهمناک و پریدم به حال تب!
نزدیکی های صبح
او زیر پای من اینجا نشسته بود
آهسته با خدا راز و نیاز داشت
نه، او نمرده است که من زنده ام هنوز
او زنده است در غم و شعر و خیال من
میراث شاعرانه ی من هر چه هست از اوست
کانون مهر و ماه مگر می شود خموش؟؟.
آن شیر زن بمیرد؟ او شهریار زاد!.
هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق.
او با قصه های دلکش و زیبا که یاد داشت
از عهد گاهواره که بندش کشید و بست
اعصاب من بساز و نوا کوک کرده بود
او شعر و نغمه در دل و جانم بخنده کاشت
وانگه باشکهای خود آن کِشته آب داد
لرزید و برق زد بمن آن اهتزاز روح
وز اهتزاز روح گرفتم هوای ناز
تا ساختم از عشق برای خود عالمی
او پنجسال کرد پرستاری مریض
در اشک و خون نشست و پسر را نجات داد
اما پسر چه کرد برای تو؟ هیچ ، هیچ
تنها مریضخانه ، بامید دیگران
یک روز هم خبر: که بیا او تمام کرد!!
در راه قم به هر چه گذشتم عبوس بود
پیچید کوه و فحش بمن داد و دور شد
صحرا همه خطوط کج و کوله و سیاه
طومار سرنوشت و خبرهای سهمگین
دریاچه هم به حال من از دور می گریست
تنها طواف دور ضریح و یکی نماز
یک اشک هم بسوره ی یاسین چکید
مادر بخاک رفت..
آن شب پدر بخواب من آمد، سداش کرد
او هم جواب داد!
یک دود هم گرفت بدور چراغ ماه
معلوم شد که مادره از دست رفتنی است!
اما پدر به غرفه ی باغی نشسته بود
شاید که جان او به جهان بلند بَرَد
آنجا که زندگی، ستم و درد و رنج نیست
این هم پسر، که بدرقه اش می کند به گور!
یک قطره اشک، مزد همه ی زجرهای او!!..
اما خلاص می شود از سرنوشت من
مادر بخواب، خموش!
منزل مبارکت!.
آینده بود و قصه ی بی مادری من
ناگاه ضجه ای که بهم زد سکوت مرگ
من می دویدم از وسط قبرها برون
او بود سر بناله بر آورده از مغاک
خود را به ضعف از پی من باز می کشید
دیوانه و رمیده دویدم به ایستگاه
خود را بهم فشرده خزیدم میان جمع
ترسان ز پشت شیشه در آخرین نگاه
باز آن سفید پوش و همان کوشش و تلاش
چشمان نیمه باز:
از من جدا مشو!!!
می آمدیم و کله ی من گیج و منگ بود
انگار که جیوه در دل من آب می کنند
پیچیده صحنه های زمین و زمان بهم
خاموش و خوفناک همه می گریختند
می گشت آسمان که بکوبد به مغز من
دنیا پیش چشم گنهکار من سیاه
وز هر شکاف و رخنه ی ماشین غریو باد!!
یک ناله ی ضعیف هم از پی دوان
می آمد و به مغز من آهسته می خُلید:
تنها شدی پسر!!
باز آمدم به خانه چه حالی، نگفتنی
دیدم نشسته مثل همیشه کنار حوض
پیراهن پلید مرا باز شسته بود!
بردی مرا بخاک سپردی و آمدی؟؟..
تنها نمی گذارمت پسر!
می خواستم به خنده در آیم ز اشتباه
اما خیال بود،
ای وای مادرم….
استاد محمد حسین شهریار
به سلامتی مادری که وقتی فهمید خوراک کمه یهو دلش هوس نان و ماست کرد!
تاج از فرق فلک بر داشتن جاودان آن تاج بر سر داشتن
در بهشت آرزو ره یافتن هر نفس شهدی به ساغر داشتن
روز در انواع نعمت ها و ناز شب بتی چون ماه در بر داشتن
صبح از بام جهان چون آفتاب روی گیتی را منور داشتن
شامگه چون ماه رؤیا آفرین ناز بر افلاک داشتن
چون صبا در مزرع سبز فلک بال در بال کبوتر داشتن
حشمت و جاه سلیمان یافتن شوکت و فر سکندر داشتن
تا ابد در اوج قدرت زیستن ملک هستی را مسخر داشتن
بر تو ارزانی که ما را خوش تراست
لذت یک لحظه مادر داشتن
{ استاد فریدون مشیری}
اگر افلاتن و سغرات بوده اند بزرگ
بزرگ بوده پرستار خُردی ایشان
به گاهواره مادر بسی خفت
سپس به مکتب حکمت حکیم شد لقمان
در آن سرایی که زن نیست، اُنس و شفقت نیست
در آن وجود که دل مُرد، مُرده است روان
به هیچ مبحث و دیباچه ای قضا ننوشت
برای مرد کمال و برای زن نقصان
زن از نخست بوده رکن خانه ی هستی
که ساخت خانه بی پای بست و بی بنیان
پروین اعتصامی