سلیمان حییم : دانشمند و پژوهشگر زبان شناس ایرانی
زاده تهران – 1266 خورشیدی
در گذشت – بهمن ماه 1348 خورشیدی در تهران
فرهنگ نویس، نویسنده و زبان شناس
گرد آورنده و نویسنده
همایون ابراهیمی
کمتر کسی است که با نام زنده یاد سلیمان حییم آشنا نباشد , دانش آموزان دبیرستان در سراسر کشور برای آموختن زبانهای انگلیسی و فرانسه نیاز به فرهنگنامه های او داشتند.
(نام حییم در زبان عبری بچم زندگی و برابر (حیات ) در زبان تازی است. این نام در میان ایسرائیلیان روایی دارد نمونه ی آن پروفسور حییم وایزمن نخستین رئیس جمهور ایسرائل بود)
پروفسور حییم وایزمن 1874-1952
سلیمان حییم در سال 1266 خورشیدی (1887 زایشی) در یک خانواده ی یهودی درتهران زاده شد، پدرش اسحاق حییم از کار لحاف دوزی زندگی می گذراند و مادرش «خانم» مانند همه ی مادرانِ ایرانی در آن روزگار خانه داری و بچه داری می کرد. پدر و مادر سلیمان حییم هردو از شیراز بتهران آمده بودند .
سلیمان، خواندن و نوشتن را در خردسالی در مکتب آموخت و برای آموزش چرخه ی میانی به دبیرستان آلیانس( اتحاد) رفت و در سال 1294 در همان کالج بکار آموزگاری پرداخت. این کالج سپس تر «دبیرستان البرز» نام گرفت و دکتر ساموئل جوردن آمریکایی به سرپرستی آن گمارده شد .
سلیمان از همان زمان دست بکار نوشتن فرهنگ انگلیسی – پارسی شد، در آن هنگام زنده یاد علی اصغر حکمت وزیر فرهنگ بود و برای چاپ فرهنگنامه های حییم از هیچگونه یاری دریغ نورزید. سلیمان برای گذران زندگی در وزارت دارائی بکار مترجمی پرداخت و نخستین فرهنگنامه انگلیسی پارسی را با یاری برادران بروخیم در تهران بچاپ رسانید و دیری نپایید که به سرپرستی دارالترجمه ی شرکت ملی نفت ایران انگلیس برگزیده شد.
در سال 1330 خورشیدی باز نشسته شد و به اندیشه ی نوشتن فرهنگ «پارسی عبری» افتاد و در این راستا چندین بار به ایسرائی سفر کرد تا بر دانش و توانش خود بیافزاید.
یکی از دیگر کارهای سلیمان حییم برگردان ضرب المثلهای پارسی به انگلیسی است. سلیمان در کار نمایشنامه نویسی و بازیگری نیز دستی توانا داشت، از مانده های او نمایشنامه های استر و مردخای – روت و نعومی و یوسف و زلیخا هستند که هر سه را بروی پرده آورد و خود نیز در آنها بازی کرد .
سرکار بانو هما سرشار ، در نامه یی زیرنام «یهودیان ایران» که در لوس آنجلس بچاپ رسانید، بخشی از گزارش خود را ویژه ی زندگینامه ی سلیمان حییم کرد.
نمایه ای از دوران جوانی با دستینه ی او
در ایران امروز , در میان شهروندان یهودی , بجز سلیمان حییم , دکتر مرتضی معلم نیز فرهنگ فارسی به فرانسه را ویرایش نموده و نیز دکتر فرشید دلشاد، زادهٔ شیراز، از نوادگان دور سلیمان حییم، در زمینهٔ زبان‌شناسی و واژه‌شناسی دارای پژوهش‌های با ارزشی است.
فرهنگ انگلیسی بپارسی
سلیمان حییم بجز چیرگی بر زبانهای انگلیسی و فرانسه، با زبانهای ترکی – عربی – آلمانی – روسی نیز آشنایی بسنده داشت. در کودکی، زبان عبری را از حاخام حییم موره آموخت. (موره در زبان عبری بچم آموزگار است) و در بزرگسالی دستیار او شد. در سالهای همکاری با حاخام موره، سخنان پند آموز او یادداشت می کرد و سرانجام آن یاد داشت ها را در سه پوشنه ی جداگانه بنامهای : حییم – پاتح الیاهو– گدولت مردخای بچاپ رسانید.
حییم به ادب پارسی دلبستگی بسیار داشت و خودش نیز گهگاه چامه هایی بپارسی می سرود ولی هرگز آنها را چاپ نرساند.
سلیمان حییم در روز شنبه بیست و پنجم بهمن ماه ۱۳۴۸ خورشیدی در پی ایست قلبی در سن ۸۲ سالگی در تهران چشم از جهان فرو بست.
آرامگاهش در گورستان یهودیان (بهشتیه ) در تهران